Preševo je jedna od retkih opština u Srbiji koja se poslednjih godina suočila sa čestim lokalnim izborima. Od 2016. godine građani su tri puta izlazili na birališta da bi izabrali predstavnike lokalne samouprave.
U svakom od perioda pre održavanja vanrednih izbora, ova opština je, takođe, morala da prolazi kroz privremene mere, kao telo koje zamenjuje Skupštinu i Opštinsko veće.
Poslednji put građani Preševa sa pravom glasa krenuli su ka glasačkim kutijama 28. marta ove godine.
Ovi izbori, kao i ostali koji nisu redovni, bili su proizvod raspada vladajuće koalicije. Zadnji put su je u Preševu činili Alternativa za promene (AZP), Pokret za reforme (PZR), kao i zajednička Srpska lista okupljena oko Srpske napredne stranke (SNS). Oni su upravljali Preševom nešto više od tri godine.
Kako nijedna izborna lista nije uspela da osvoji većinu potrebnu za upravljanje, nakon izbora formirana je široka koalicija od četiri stranke koja će ubuduće vladati Preševom.
Iako je AZP pobedila na poslednjim izborima, ostala je u opoziciji jer nije obezbedila partnere za zajedničko upravljanje.
Predsednik AZP i dojučerašnji gradonačelnik Preševa, Šćiprim Arifi, fenomen čestih izbora u ovoj opštini vidi kao posledicu političke nestabilnosti koja je proizvod sukoba između generacija.
"Mi predstavljamo novu političku generaciju koja ima za cilj promenu načina funkcionisanja lokalne samouprave i pristupa građanima. To je ono što građani žele, i zbog toga smo pobednici na izborima", naglašava Arifi.
Ali, s druge strane, prema rečima sagovornika portala KTJS, u Preševu je 30 godina na vlasti politička kasta koja ima nameru da tu vlast, po svaku cenu, zadrži.
"O tome svedoči i kombinacija koju su četiri političke stranke napravile, improvizujući koaliciju bez ikakvog upravljačkog programa, samo da bi nas ostavile kao pobedničku stranku u opoziciji", naglašava Arifi.
Prema rečima predsednika AZP, najveći gubitnici zbog izbora koji se često održavaju u ovoj opštini su sami građani.
Arifi kaže da to nema nikakve veze sa činjenicom izlaska na birališta ili troškovima organizacije izbora, već sa faktorom zaustavljanja projekata koji se dešavaju u većini slučajeva kada se promeni vlast.
"Stare stranke nemaju za cilj olakšavanje života građana i stvaranje boljih uslova, već samo zaposlenje sopstvenih pristalica i 'tenderomaniju' putem vlasti. Sve se to ostvaruje kroz njihovu saradnju sa centralnim nivoom vlasti, kako bi što duže ostali u lokalnoj vlasti", naglašava Arifi.
Uprkos novim izborima, Šćiprim Arifi smatra da Preševo "nema političku stabilnost" i da će ovu situaciju građani najteže podneti. Dodaje da će se situacija promeniti onda kada nove političke generacije budu upravljale Preševom.
"Razočaranje je na maksimumu, a optimizma ni na vidiku. Četiri stranke su se ujedinile samo da bi zaobišle pobednika izbora. Građani su shvatili da se ovo grupisanje starih političkih partija vrši samo da bi se ispunili njihovi klijentelistički apetiti. Ova koalicija neće preživeti, jer kad dođe vreme da se pozabavi sopstvenim, uskim interesima, ona će se raspasti. Ali, na nesreću, nestabilnost će se nastaviti", zaključuje Arifi.
Ardita Sinani je nova gradonačelnica Preševa. Na tu funkciju imenovana je na osnovu sporazuma koalicije četiri albanske stranke.
Faktor čestih izbora u ovoj opštini Sinani vidi u zakonu koji odborniku omogućava održavanje mandata, ali koji je često, kako je rekla, zloupotrebljavan.
Prema rečima Sinanijeve, Preševo se suočilo sa čestim fenomenom izbora, posebno nakon političkog pojavljivanja Šćiprima Arifija, kojeg smatra glavnim krivcem za učestale izbore.
"S jedne strane, imamo opšti problem: zakon na snazi koji daje mandat isključivo odborniku u Skupštini opštine. Ovaj sistem teži privatizaciji političke zastupljenosti u Skupštini opštine i često je imao negativan uticaj na rušenje vlasti, dogovorima oko ličnih interesa političara i privatnog sektora", smatra Sinani.
Sinani tvrdi da je Preševo u političkoj krizi od kada se u institucionalni život umešao Šćiprim Arifi, pritom dovevši te institucije u stanje nestabilnosti.
"Pokazao se nesposobnim za institucionalnu stabilnost, kako sa pozicije upravljanja, tako i sa pozicije opozicije", kaže Sinani.
Gradonačelnica Preševa smatra da izbori nisu nužno negativni. Po njenim rečima, ponekad mogu biti spas "ako se sa scene ukloni neka sila zla", te da nije svaka situacija koja promoviše vanredne izbore negativna.
Ona smatra da se treba pozabaviti razlozima, a posebno akterima koji promovišu prevremene izbore. Prevremeni izbori mogu biti progresivni kad postoji loša vladavina, gde je što skorije "skraćenje" vlade u javnom interesu.
"Nažalost, u slučaju Preševa, vanredni izbori često su vođeni od strane onih kojima je cilj da se lično obogate, korišćenjem javnih dobara. Dakle, imali su koristi od privatnih profitnih krugova, često sumnjivih u pogledu legalnosti njihove delatnosti, u direktnom partnerstvu sa političko-institucionalnim predstavnikom, čime je javni interes građana izgubljen", kaže Sinani.
Beljgzim Kamberi godinama predsedava Odborom za ljudska prava. Kao ličnost iz nevladinog sektora naglašava da su, pored zakona koji omogućava prelazak odbornika iz jednog u drugi subjekt, česti izbori "proizvod nepostojanja političkih uverenja ili partijskih programskih orijentacija".
"Česti izbori takođe su posledica problema sa važećim zakonom koji je dao apsolutnu moć opštinskim odbornicima. Oni su svojim pojedinačnim delovanjem, van političkih nastupa stranke, ponekad uticali na određivanje sudbine parlamentarnih većina", objašnjava Kamberi.
Kamberi dalje ističe da su izbori posledica i trenutne situacije u kojoj lokalne političke partije imaju tendenciju da funkcionišu samo kroz političku moć za vlast, pri čemu verovanja, orijentacije i stranački programi nisu bitni.
Prema Kamberiju, politička nestabilnost je, u većini slučajeva, koristila političarima, dok su građani "stalni gubitnici".
"U većini slučajeva od institucionalne nestabilnosti najviše su profitirali političari i njima bliski privrednici, dok su građani najviše izgubili", rekao je Kamberi.
Gani Rašiti, predsednik Centra za zagovaranje, tvrdi da opština Preševo ne može da pronađe političku stabilnost od 2016. godine.
S tim u vezi, on pominje nekoliko faktora koji su na to uticali, ali za situaciju krivi sve političke stranke.
"Ova nestabilnost nastala je kao rezultat posvećenosti stranke AZP, koja je u Preševo dovela do političke tranzicije, posebno među mladima, i sa kojom druge stranke – poput Demokratske partije Albanaca (DPA) i Partije za demokratsko delovanje (PDD) – ne nalaze zajednički jezik", smatra Rašiti.
Gotovo sve političke stranke, kako je objasnio, krive su za ovu situaciju, jer ne uspevaju da pronađu kompromise među sobom.
"Drugi element je taj što je prethodna vlada trajala gotovo tri godine, sa minimalnom većinom, gde je ta većina na svakoj održanoj sednici bila suočena sa blokadama i ucenama", naglašava Rašiti.
Dodaje da građani pate zbog ovih i njima sličnih situacija, jer onda mogu stagnirati mnogi projekti čije finansiranje je planirano iz opštinskog budžeta.
"Ova situacija je poremetila građane i dovela ih u stanje očaja, jer ima mnogo onih koji zavise od planiranih projekata opštine Preševo", kaže Rašiti.
Portal KTJS pokušao je da stupi u kontakt sa Brankom Trajkovićem, šefom SNS u ovoj opštini i odbornikom Skupštine opštine Preševo, u želji da se izjasni o političkoj situaciji u ovoj opštini, ali smo – uprkos datom obećanju – ostali bez izjave Trajkovića jer se više nije javljao na naše pozive.
|
PREŠEVO: VANREDNI LOKALNI IZBORI 2021. Opština Preševo održala je poslednje vanredne lokalne izbore 28. marta 2021. godine. Od ukupno 42.000 ljudi sa pravom glasa, oko 20.000 njih je izašlo na birališta. Od ukupno 38 mesta u Skupštini opštine Preševo, izborne liste su osvojile: Alternativa za promene (AZP) ....................................14; Demokratska partija albanaca (DPA) ...........................9; Partija za demokratsko delovanje (PDD) .....................7; Pokret za reforme (PZR) .............................................5; Srpska napredna stranka (SNS) ..................................2; Demokratska unija Albanaca (DUI) ..............................1.
Koaliciju su sačinile četiri albanske stranke sa 22 odbornika (DPA, PDD PZR, DUI). AZP je u opoziciji sa 14, odnosno SNS sa dva odbornika. Kao rezultat uspostavljenja koalicije, Ardita Sinani iz PDD-a izabrana je za gradonačelnicu, Ragmi Mustafa iz DPA-a za njenog zamenika, dok je Sami Saliu iz PZR-a izabran za predsednika Skupštine. Preševo se nalazi u najjužnijem delu Srbije i pripada, i dalje, najsiromašnijim opštinama u Republici. |
Ovaj tekst urađen je uz podršku Olof Palme International Center. Stavovi izneti u ovom tekstu ne moraju nužno odražavati stavove Olof Palme International Center.