Ovih dana mediji bliski vlasti u Srbiji svakodnevno izveštavaju o najavi trećeg talasa korone virusa, sa kojim smo se prvi put susreli marta meseca ove godine. Tada je proglašeno vanredno stanje i uveden policijski čas. Odgovori na pitanje da li su baš svi registrovani oboleli od COVIDA 19, i danas izazivaju oprečna mišljenja, pa se zato i spekuliše o broju obolelih i preminulih. TV Njuzmaks Adrija objavila je, na osnovu podataka Gradskog zavoda za javno zdravlje u Beogradu, da je u periodu od marta do juna 2020, zabeleženo 210 slučajeva u kojima je u potvrdama o smrti pisalo da je neposredni ili osnovni uzrok COVID19. Prema zvaničnim podacima, do 29. septembra u Srbiji je od posledica virusa korona preminulo 749 ljudi.
Od marta 2020. godine u Republici Srbiji državni organi počeli su sa sprovođenjem mera koje se odnose na sprečavanje i zaštitu od zaraze virusom COVID 19. Pandemija je značajno uticala na okolnosti u zemlji, a promene koje su usledile zbog novonastale situacije proizvele su dodatni pritisak na već težak položaj ranjivih i marginalizovanih društvenih grupa u Srbiji.
Romski centar za demokratiju (RCD) u Bujanovcu, sproveo je ispitivanje stavova građana kako bi se utvrdile potrebe romskih domaćinstava na području juga Srbije u kontekstu novonastale situacije – epidemije prouzrokovane pojavom i delovanjem virusa COVID 19. Istraživanje je obavljeno u romskim domaćinstvima na području grada Vranja, opštini Bujanovac i selu Pavlovac.
Selo Pavlovac udaljeno je od Vranja oko 10 kilometara. Prema popisu iz 2011. godine, u njemu živi 603 građana, od kojih je 304 muškarca i 299 žena. Republički zavod za statistiku objavio je da prema nacionalnoj pripadnosti, Srbi čine 56 odsto stanovnišva ili 337 osoba, a Romi 44 procenta ili 226 ljudi.
Smatra se da Romi čine većinsko stanovništvo, ali se u septembru 2011. kada je obavljen popis dobar deo njih nalazio na sezonskim poslovima u Vojvodini, ili u inostranstvu, Nemačkoj, Švedskoj i drugim evropskim zemljama.
Evidentno je, međutim smanjenje stanovništva u odnosu na popis iz 2002. godine, kada je ukupan broj stanovnika iznosio 878 ljudi, od kojih je bilo 497 Srba, 380 Roma i jedan pripadnik makedonske nacionalnosti. Ukupan broj domaćinstava prema popisu iz 2011. godine je150. I ovde postoji značajno smanjenje broja domaćinstava u odnosu na 2002. godinu kada je popisano 218 domaćinstava, 110 srpskih i 108 romskih. Imajući u vidu izražena migraciona kretanja kod Roma, verovatnoća je da srpskih domaćinstava ima između 80 i 90, a romskih između 60 i 70. Popisne liste za domaćinstva ne sadrže odrednicu o nacionalnoj pripadnosti, te se stoga i ovaj podatak uzima kao procenjen.
Tokom ispitivanja stavova o korona virusu i njenim posledicama u 40 domaćinstava u Pavlovcu, u selu se jedino zvuk trube nije čuo, uprkos tome što u gotovo svakom domaćinstvu postoje veterani i njihovi naslednici koji su odrastali uz “Pavlovački čoček”, “Aca čoček” i još bezbroj kompozicija, duvačkog orkestra Jovice Ajdarevića. Nisu se čule ni trube duvačkog orkestra Fabijana Demirovića. Svako ko je sposoban, obreo se u Čačku i Arilju u berbu maline kako bi zaradio za život. COVID 19, ostavio je i ostavlja neprocenjive posledice na život Roma u Pavlovcu, s obzirom, da prema podacima RCD-a 21 procenat ljudi ima završenu osnovnu i srednju školu. Dakle, osim što sviraju u duvačkim orkestrima nisu zaposleni. Odlaze u nadnicu, ali je i to nedovoljno, pa pazare samo osnovne životne namirnice. Mesečni prihodi po domaćinstvu, iznose od 100 do 200 evra, a reč je o socijalnim davanjima, pre svega Dečjem dodatku.
Doajen trube Jovica Ajdarević iz Pavlovca, trenutno je sa porodicom i članovima ovog duvačkog orkestra u Čelarevu u Banatu, gde za 1000 dinara dnevno, bere jabuke:
“Mislim da je došlo vreme da se od trube oprostim. Ni sanjao nisam da ću na ovakav način da završim svoju karijeru. Uprkos svemu, truba je obeležila moj život. Često sanjam kako sviram, jer sam jedino uz trubu slobodan, pun planova, ispunjen. Ostale su nagrade, valjda će to neko znati da ceni”, kaže Ajdarević.
Inače, njegov duvački orkestar proglašen je 1984. godine za najbolji orkestar u Guči na Saboru trubača. Četiri godine kasnije duvački orkestar Jovice Ajdarevića iz Pavlovca, takođe je proglašen za najbolji orkestar u Guči. Godinu dana kasnije, 1989. Ajdareviću je pripala Prva truba Dragačeva, a 1995. proglašen je za Majstora trube:
“Nije me sramota što sam sa porodicom u Čelarevu, gde berem jabuke. Život je to. Do juče sam svirao i bio priznat muzičar, mogao sam da živim u Holandiji, da budem bogat čovek, ali sam lokal patriota. Volim svoj Pavlovac i nadam se da ću čuti mlade kako sviraju trubu”, priča Ajdarević.
Ismet Kurtić iz Romske zajednice u Pavlovcu kaže za portal Koalicija za transparentnost juga Srbije (KTJS), da je pandemija izazvana COVIDOM 19, “donela” sa sobom i druge probleme osim besparice:
“S jedne strane nemamo novac ni za hleb, a računi stižu koje ne možemo da platimo. Tako smo dobili opomene iz JKP “Komrad” da će nam ukoliko ne platimo račune za smeće, na vrata zakucati izvršitelji. To je žalosno, jer u selu nema ni jednog kontejnera gde bismo mogli da bacamo smeće”, revoltiran je Kurtić.
U Pavlovcu je ovih dana mirno. Ljudi koji nisu otišli u Banat, okupljaju se oko maloprodajnog objekta “Belo jagnje 1”, vlasnika Zvonka Alijevića (SPS), odbornika Skupštine grada Vranja u prethodnom sazivu:
“Posledice COVIDA 19 su velike i u mom objektu. Do pre pandemije imao sam dnevni pazar i do 15.000 dinara. Sada je znatno manji, i iznosi oko 3.000. Ljudi nemaju novac, kupuju samo osnovne životne namirnice”, kaže Alijević.
Kada je reč o podršci države, meštani Pavlovca su jedino zahvalni što su sva punoletna lica dobila po 100 evra pomoći. Zabrinjavajuća je međutim činjenica da deca školskog uzrasta nisu mogla da kompletno prate online nastavu, jer im roditelji nisu plaćali internet, pa nisu mogli da koriste mobilne telefone preko kojih se inače šalju urađeni domaći zadaci.
Stanovnici sela Pavlovac spas vide u ponovnom angažovanju u duvačkim orkestrima. To je jednostavno njihov život, njihov svet i san. Nada da će će se ponovo čuti zvuci trube i goča, nestala je ovih dana, kada svakodnevno čujemo mišljenja stručnog štaba, da će doći do trećeg talasa korona virusa. Od trube se može živeti, ali od nadničenja, teško.
Za kraj ove priče o Romima iz Pavlovca, uklapa se misao narodnog muzičara Krstivoja Subotića:
“Truba je Srbinu i rados i žalos. Ona ga vodi na veselje, a ispraća ga kad umre”.